Dominee

Toch de moeite waard! 

Een afgeleide en meer, tijdjgeest jaren 50/60. “Dominee Bulderdam preekt vandaag, ga voor de aardigheid eens een keer mee Brunder.” Bertus had hem al een aantal keren gevraagd, maar Brunder wist steeds op een diplomatieke manier de zaak af te winden.

Hij deed liever iets anders. Vanwege het feit dat hij geen ander zaken had die hem meer interesseerden, ging hij nu maar eens mee! Bertus blij en verrast, ging al vast twee rolletjes pepermunt ophalen. 

Dominee Bulderdam is zijn favoriet. 

Hij houdt je tenminste wakker. Volgens Bertus is Bulderdam de oorzaak van het feit dat meerdere malen per jaar een aantal ramen met stopverf op hun plaats moeten worden gezet. De ‘verkondiging’ wordt ondersteund met fysieke hoogstandjes en een overmaat aan decibels. 

Er wordt wekelijks een top tien bijgehouden van favoriete dominees in het plaatselijke café. Ieder maandagavond wordt er, na het klaverjassen, door een aantal kerkgangers, waaronder ook Bertus, een gokje gewaagd. De heren zijn er zich van bewust dat er geen ruchtbaarheid aan moet worden gegeven, vandaar dat ze achter in de hoek van het café gaan zitten. Ze leveren allemaal een papiertje in met de naam waarvan ze denken dat hij bovenaankomt te staan. Vervolgens worden door de heren drie namen doorgegeven met de daarbij behorende punten. Bertus heeft weer op Bulderdam gegokt, die staat al drie weken bovenaan. Volgens hem blijft dat nog wel even zo. Er is een kans dat Zwingelo, Bulderdam verdringt van plaats één. Hij stond al op 3e plek met stip en was in een week tijd van 10 naar 3 gestegen. Zwingelo heeft de neiging vaak swingend de kerk binnen te komen in bij de ingang de kerkgangers al begroet met de woorden “Hallo, hallo, hallo, lieve zondaars, we maken er een feest van”. Vervolgens rond hij zijn begroeting meestal af met twee achterwaartse salto’s zodanig ingezet, dat hij meteen op de kansel staat.

 Bulderdam is meer ceremonieel ingesteld. Meestal komt hij in een schotse jurk met doedelzak statig de kerk binnen lopen. Er is een geheime lijst met punten die aangeven waarop gelet moet worden bij het toekennen van punten. 

Zaken als: 

• fysieke hoogstandjes,
• regelmatig een witte zakdoek te voorschijn wordt gehaald i.v.m. een overmaat aan emotie of transpiratie,
• stopt met de preek als er één zit te slapen of te snurken,
• de koster voor de vierde keer opdracht geeft om een glas water te halen, 
• na de dienst het preekgestoelte op zijn oorspronkelijke plaats moet worden gezet, 
• duidelijk hoorbaar is tijdens het zingen,
• met luide en zingende stem zijn verhaal doet,
• wel of geen schuim rond de mondhoeken. 

Komende maandagavond zal daar volgens Bertus geen veranderingen in komen. De heren nemen plaats ergens midden in de kerk in de tweede kolom, naast het hoofdpad. Brunder ziet één en al verbazing op de gezichten van kerkgangers. Dat is natuurlijk geen verassing want Brunder ziet voor het eerst de binnenkant van het kerkgebouw. In zijn houding probeert hij de indruk te wekken dat hem dat niets doet. Maar ja zo makkelijk gaat dat niet. Enigszins gespannen laat hij de nieuwsgierige blikken voor wat ze zijn. Na enige tijd wachten worden de kerkgangers geconfronteerd met de inleidende rituelen van Bulderdam. Brunder verrast door de originele manier van begroeten, had zich iets anders voorgesteld.

In de veronderstelling dat de rest ook wel eens interessant kon worden, viel de werkelijkheid toch enigszins tegen. De processen die volgden kwamen overeen met de verhalen de zijn moeder hem had verteld. Alhoewel hij nu toch wel geboeid begon te raken door het gedrag van de spreker. Het zingende zowel het prekende gedeelte werd ondersteund met fysieke bewegingen die een tai chi beoefenaar in verlegenheid zou brengen. Tevens verschenen op het gezicht van de spreker steeds meer zweetdruppels. Enigszins onder de indruk van het fanatisme van de spreker werd zijn aandacht afgeleid door het geheimzinnig gedrag van zijn linker buurman. Het leek of deze af en toe iets op schreef. 

Door nieuwsgierigheid gedreven probeerde hij er achter te komen wat het was. Onopvallend probeerde hij zijn houding te veranderen. Tot zijn verbazing ziet hij dat de man bezig met een kruiswoordpuzzel. Al jaren verkeerd de man in een situatie waarin hij niet in staat is om zijn vrouw duidelijk te maken dat het kerkelijk gebeuren hem steeds minder raakt. Vooral ook vanwege het feit dat hij de rust in het gezin niet wil verstoren. Hij voorziet hysterische reacties van zijn vrouw, die streng gelovig is, als hij zijn werkelijke opvattingen kenbaar maakt. Toen hij merkte dat Brunder mee keek schrok hij enigszins. Brunder maakte een gebaar die hem gerust stelde en meteen deelde in het probleem waarvoor zijn buurman stond. “Een ander woord voor kloothommel? “ Brunder fluisterde iets terug. Ter bevestiging van het juiste antwoord, werd getrakteerd op pepermunt. 

Dit proces herhaalde zich een aantal keren tot het plotseling stil werd in de kerk. Alle ogen richtten zich op een ietwat oudere man rechtsvoor hem. Het hoofd enigszins voorover gebogen, zacht snurkend. Uit de neus kwam een slijmachtig substantie, wat bewoog op het ritme van de ademhaling en steeds langer werd. Tenslotte viel het op zijn handpalm. De volgende was in aankomst. De plotselinge stilte had tot ieders verbazing geen vat op de oudere man. Waarschijnlijk immuun geworden door voorgaande ervaringen. Dit had Bertus ook nog niet eerder meegemaakt. Er zat ook niemand naast hem, wat wel enigszins begrijpelijk was. Hij rook behoorlijk naar mest aangevuld met bedorven bloemkool. Product van een week lang hard werken gecombineerd met het feit dat zijn vrouw twee jaar geleden was gestorven waardoor huishoudelijke taken noodzakelijk de voorrang kregen boven hygiënische bezigheden. 

De spanning was voelbaar. Alle ogen waren nu gericht op Bulderdam. Het leek een patstelling. Menig aanwezige kreeg het benauwd omdat ze het gevoel hadden dat Bulderdam er ook geen raad mee wist. De Koster zocht oogcontact met Bulderdam in de veronderstelling dat deze hem een seintje zou geven om iets te ondernemen. In werkelijkheid zat Bulderdam te genieten op een manier die hij perfect verborgen wist te houden voor de aanwezigen. Hij bepaalde als het ware de duur van de spanning die er heerste. Dit was voor hem niet nieuw, hij was er op voorbereid. Dit gaf nog meer kleur aan het gebeuren. Wel was hij enigszins onzeker over de manier waarop de aanwezigen zullen reageren als hij zijn geheime wapen in zou zetten om de slapende man wakker te krijgen. Brunder intussen toch blij dat hij mee is gegaan. Intuïtief had hij het gevoel dat Bulderdam de zaak onder controle had. Verder viel er bij Bulderdam een houding te bespeuren die hij niet kon plaatsen. 

Op een gegeven moment draait Bulderdam zich om, bukt zich, pakt zijn Doedelzak en speelt ongeveer tien seconden een melodie waarbij het geluid een zodanige sterkte heeft dat niet alleen de oude man van schrik wakker wordt waarbij de slijmerige substantie rechtsomkeert maakt, maar dat ook de overige aanwezigen zich een ongeluk schrikken. 

Na de tien seconden stop Bulderdam abrupt met spelen, legt snel zijn Doedelzak neer, draait zich om en vervolgt zijn preek, terwijl hij ziet dat een groot deel van de aanwezigen nog moet bekomen van de schrik. 

Ook bemerkt hij dat een aantal even de kluts kwijt is. Dit hadden ze nog nooit meegemaakt. Hij is zich niet alleen bewust van het feit dat de situatie wat onstabiel is, ook kan hij zichzelf met moeite inhouden om niet in lachen uit te barsten. Vele aanwezigen hebben hetzelfde gevoel. Bulderdam weet, door zijn onverstoorbaar gespeeld gedrag en gesteund door een opvallend ernstige blik, de zaak te stabiliseren. Brunder, het gedrag van de dominee volgend, heeft opeens door wat er zich afspeelt. Hij kan zich niet langer inhouden en begin hardop te lachen. Alle ogen zijn nu op hem gericht. Ook de oude man die nu klaar wakker is ziet het en begint, tot ieders verbazing, onhoorbaar te lachen. 

Dat lachen een prettige invloed heeft op het mentaal welbevinden van de oude man, blijk wel uit het feit zijn lachen intenser wordt. Er trekt a.h.w. een golf van ontspanning door zijn lichaam. Waar een preek wel niet goed voor is. Als Brunder ziet dat de oude man niet alleen maar één voortand heeft maar ook nog pruimtabak bespeurd in zijn rechter mondhoek, moet hij nog harder lachen. Plotseling krijgt hij een harde klap op zijn knie. “Brunder, we zitten in de kerk”, zegt Bertus vermanend. Daarop volgend, met luide stem, “heren herneemt u zich, dit is een eredienst”. De met steeds meer hoge tonen producerende lach van de oude man krijgt langzaam een afronding na een nieuwe ingezette stilte. 

Na deze stilte krijgt ook Brunder de zaak weer onder controle en wordt de dienst voortgezet, alhoewel enige mate van onrust blijft. Als de dienst is afgelopen en Bulderdam de kerk verlaat, kruisen de blikken van hem en Brunder elkaar. In de herkenning lag iets gemeenschappelijks. 

Bertus, helemaal opgewonden , weet een ding zeker, hij heeft goed gegokt, Bulderdam blijft nog wel een poosje bovenaan staan. Jan Klokhuis, die naast de kerk woont en in de tuin bezig, kijkt verbaast naar de opgewonden kerkgangers, meestal lopen ze rustig van het kerkpad af maar nu blijven ze in groepjes bij elkaar staan en het is een geroezemoes van jewelste. “Was het een goede preek?” vraagt hij een langslopende kerkganger. “Nou en of , het was verfrissend en m’n week kan niet meer stuk! “

 

 Aaldrik steenhuis . 2003